زنان عرب با وجود محدودیت‌های بسیاری از جمله ممنوعیت داشتن حساب بانکی، نقش پررنگی در اکوسیستم استارتاپی منطقه ایفا کرده و در حال پیشرفت هستند.در ادامه همراه با عبیاتی باشید.
جالب است بدانید از هر سه استارتاپ دنیای عرب، یک استارتاپ توسط خانم‌ها راه‌اندازی یا اداره می‌شود که در مقایسه با سیلیکون‌ولی بسیار بیشتر است. زنان در حال تبدیل شدن به چهره‌هایی پرقدرت در دنیای استارتاپی خاورمیانه هستند. از آنجایی که صنعت تکنولوژی هنوز در دنیای عرب موضوع جدیدی به حساب می‌آید، هیچ میراثی از گذشته وجود ندارد که بگوید راه‌اندازی یا مدیریت استارتاپ یک کار مردانه است. بسیاری از کارآفرینان این منطقه معتقدند تکنولوژی یکی از محدود فضاهایی است که هر چیزی در آن از جمله هنجارشکنی جنسیتی و تبدیل شدن استارتاپ به صنعت مورد علاقه‌ی زنان امکان‌پذیر است.
زنان عرب با چالش‌های زیادی از جمله فشار اجتماعی و اجبار به خانه‌نشین بودن زنان، شکاف جنسیتی در دنیای دیجیتال و ضعف‌های ساختاری در جمع‌آوری و جذب سرمایه رو‌به‌رو هستند. اما این چالش‌ها باعث دلسردی آنها نشده است و آنها به دنبال راه‌های خلاقانه‌ای برای کنار گذاشتن محدودیت‌ها و راه‌اندازی کسب‌وکار خود هستند. آنها با دسترسی به اینترنت و پلت‌فرم‌های آنلاین توانسته‌اند به بازارهای جدید دسترسی پیدا کرده و در صورت تمایل میتوانند کارها را از منزل مدیریت کنند. پلت‌فرم‌های دیجیتال به زنان اجازه می‌دهد بدون محدودیت‌های فرهنگی و مسائل امنیتی به کار خود ادامه دهند و نگرانی بابت هزینه‌ی حمل‌ونقل، مراقبت از فرزند یا محرومیت‌های اجتماعی نداشته باشند. فعالیت زنان تحصیل کرده و از بین بردن مشکلاتشان نقش بزرگی در فعالیت‌های استارتاپی منطقه ایفا خواهد کرد. با توجه به توان بازار در افزایش مشارکت زنان در نیروی کار تخمین زده می‌شود تا سال ۲۰۲۵ حدود ۲.۷ تریلیون دلار به اقتصاد منطقه اضافه شود. درنتیجه روند رو به رشد حضور زنان در استارتاپ‌ها نقش مهمی در خاورمیانه خواهد داشت.
آغاز حضور پرقدرت زنان در دنیای استارتاپ
حضور زنان عرب در دنیای استارتاپ از آنجایی آغاز شده است که دختران در دوران مدرسه عملکرد بهتری نسبت به همکلاسی‌های پسر دارند. در کشور اردن، دخترها در تمام رشته‌ها و در تمام سنین عملکرد بهتری در مدرسه و دانشگاه نسبت به پسرها دارند. زمانی که صحبت از مهارت‌های ضروری برای راه‌اندازی استارتاپ یعنی علم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضیات به میان می‌آید، نام تعدادی از کشورهای عرب میان کشورهای برجسته در داشتن زنان فارغ‌التحصیل در مهارت‌های چهارگانه به چشم می‌خورد. طبق اعلام آمار UNESCO حدود ۳۴ تا ۵۷ درصد فارغ‌التحصیلان عرب در رشته‌های ذکر شده خانم هستند و این یعنی تعداد آنها از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های اروپا و آمریکا بیشتر است.
با این حال و با وجود این واقعیت که زنان عرب در مدرسه عملکرد بهتری داشته و با نمرات عالی فارغ‌التحصیل شده‌اند، تعدادی کمی از آنها به بازار کار یا دنیای استارتاپ وارد می‌شوند. بسیاری از زنان با انتخاب خودشان یا فشار خانواده در خانه می‌مانند. درواقع ۱۳ کشور از ۱۵ کشور با کمترین نرخ مشارکت زنان در محیط کار عرب هستند. قوانین محدود کننده در بسیاری از کشورهای منطقه، زنانی که مایل به راه‌اندازی کسب‌وکار خود هستند را با مشکلات جدی رو به رو کرده است. محدودیت‌هایی مانند ممنوعیت زنان در باز کردن حساب بانکی و خرید ملک، ضرورت به همراهی شدن توسط یک مرد و عدم اجازه‌ی همکاری با مردی غیر از اعضای فامیل از جمله مشکلاتی است که زنان عرب برای رسیدن به رویای خود با آن درگیر هستند. حتی زنانی که با وجود تمام محدودیت‌ها موفق به راه‌اندازی کسب‌وکار می‌شوند، باید با موانع ساختاری کنار بیایند. به طور متوسط استارتاپ‌هایی که توسط زنان رهبری می‌شود حدود ۲۳ درصد پول کمتری نسبت به استارتاپ‌هایی دریافت می‌کند که رهبرشان مرد است. همچنین ۳۰ درصد کمتر احتمال دارد که خروجی مثبتی داشته باشد.
تغییر اکوسیستم
برای از بین بردن شکاف‌ها اکوسیستم کارآفرینی به زنان بیشتری نیاز دارد. زیرا تحقیقات نشان داده است شرکت‌های سرمایه‌گذاری که یک یا چند شریک خانم دارند، دو برابر بیشتر از سایر شرکت‌ها احتمال دارد که روی استارتاپی با مدیریت یک خانم و سه برابر بیشتر احتمال دارد روی استارتاپی با مدیرعاملی یک خانم سرمایه‌گذاری کنند. این موضوع در مورد بنیان‌گذاران زن نیز صادق است. زنانی که کسب‌وکاری را راه‌اندازی کرده‌اند ۲۵ درصد بیشتر از همتایان مرد، کارمند خانم استخدام می‌کنند. این شرکت‌ها نقش‌های مدیریتی بیشتری به زنان می‌دهند و درواقع کمک می‌کنند سایر همنوعانشان در کار خود پیشرفت کنند. همچنین این شرکت‌ها به طور کلی نیروی بیشتری نسبت به شرکت‌هایی با بنیان‌گذار مرد استخدام می‌کنند. در کشورهایی مانند اردن، فلسطین، عربستان صعودی و مصر شرکت‌هایی که توسط زنان مدیریت می‌شوند رشد بیشتری در نیروی کار نسبت به سایر شرکت‌ها دارند.
Womena پلت‌فرم سرمایه‌گذاری در دوبی است که به تنوع جنسیتی و انعکاس آن در فناوری اختصاص داده شده است. آنها معتقدند برای افزایش کارآفرینان زن باید جامعه‌ای از زنانی شکل بگیرند که به رشد و حمایت از یکدیگر کمک کنند. البته وجود الگوها نیز بسیار مهم است. به‌عنوان مثال لبنى خالد القاسمی در رشته‌ی علوم کامپیوتر تحصیل کرده و یکی از اولین بازارهای B2B را در منطقه راه‌اندازی کرده است. او به‌عنوان نخستین وزیر اقتصادی زن و وزیر امور خارجه برای همکاری بین‌المللی شناخته شده است. یکی از هم‌بنیان‌گذاران شرکت Womena معتقد است سرمایه‌گذاری زمان، انرژی و پول روی کارآفرینان زن سود بسیار زیادی برایشان خواهد داشت.
زنان عرب برای رسیدن به آرزوهای خود باید بجنگند. مشکلات جامعه و خانواده انعطاف‌پذیری فوق‌العاده زیادی در آنها ایجاد کرده که آنها را به کارآفرینان بی‌نظیری تبدیل می‌کند. زنان عرب با در اختیار داشتن پلت‌فرم‌های مناسب میتوانند صاحبان و رهبران آینده‌ی کسب‌وکار در منطقه باشند.
اهمیت آشنایی با دنیای دیجیتال
تکنولوژی‌های دیجیتال فرصت‌های کلیدی برای حل چالش‌های تکنیکی و اجتماعی زنان در منطقه ارائه می‌دهد. به‌عنوان مثال یکی از زنان مصری شرکتی در زمینه تکنولوژی هوش مصنوعی بنیان‌گذاری کرده است که به کامپیوترها کمک می‌کند با تحلیل واکنش‌های فیزیولوژیکی و حالات صورت، احساسات انسان‌ها را بهتر درک کنند. همچنین بنیان‌گذاران دیگری نیز با بهره‌گیری از امکانات دیجیتال کسب‌وکارهایی را در زمینه‌ی بازار آزادکاری و استخدام جوانان راه‌اندازی کرده‌اند. حدود ۶۰ درصد زنانی که در دنیای کسب‌وکار فعالیتی ندارند معتقدند با کمک تکنولوژی‌های دیجیتال امکاناتی مانند ساعات کاری انعطاف‌پذیر و کار کردن از خانه برایشان فراهم شده و میتوانند کار پیدا کنند.
اقتصاد دیجیتال همچنین فرصت‌هایی خوبی برای بازگشت زنان به بازار کار فراهم کرده است. حدود ۶۰ درصد زنانی که محیط کار را ترک کرده و قصد بازگشت دارند، می‌خواهند کارآفرین باشند و کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کنند. همچنین در صنایعی که انعطاف‌پذیری کاری بیشتری دارند، اختلاف درآمد بر اساس جنسیت نیز کمتر است. زنانی که مهارت‌های ICT دارند، ۱۲ درصد حقوق بیشتری دریافت می‌کنند که از دستمزد معادل در حقوق مردان بیشتر است. بازار کار پتانسیل زیادی دارد و با در اختیار داشتن حداقل منابع و امکانات تکنولوژی دنیایی از فرصت‌های جدید کشف خواهد شد.
حرکت رو به جلو
زنان شگفت‌انگیز بسیاری در سراسر منطقه در حال پیشرفت هستند و به جلو حرکت می‌کنند. این افراد موفق به جذب سرمایه‌های جدی شده‌اند و به بسیاری از استارتاپ‌های فعال در منطقه خدمات مشاوره ارائه می‌دهند. با این حال شکاف جنسیتی در منطقه‌ی عرب هنوز هم پابرجا است و مسیر زیادی برای پیشرفت وجود دارد. زنان هنوز هم اقلیت اکوسیستم استارتاپی در منطقه هستند. اما هرقدر زنان کارآفرین بیشتری کسب‌وکار خود را در منطقه آغاز کنند و اختلاف‌های جنسیتی را از بین ببرند، جوانان هم بیشتر از آنها الگو می‌گیرند و بیشتر به فعالیت در این زمینه تشویق می‌شوند.دیدگاه خود را با ما و سایر کاربران عزیز عبیاتی به اشتراک بگذارید.
